က်န္းမာစစ္ေဆး သက္ရွည္ေရး က်န္းမာေရးေဆးစစ္ျခင္းႏွင့္ကင္ဆာေရာဂါ

Health Update Journal မွ ကူးယူေဖာ္ျပေပးသည္။ 

နာတာရွည္ ကူးစက္ေရာဂါမဟုတ္တဲ့ ဆီးခ်ိဳ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါေတြက၊ က်န္းမာေရးေဆးစစ္ ... ျခင္းျဖင့္ ေရာဂါျဖစ္လာမည့္ အေရးကို ဘယ္လိုသိရွိကာကြယ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ ထိုက္သင့္သေလာက္သေဘာေပါက္ေပမဲ့ လူအမ်ားေၾကာက္ရြံ႕ေနၾကတဲ့ တိတ္တဆိတ္လူသတ္သမား၊ ကင္ ဆာေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ေတာ့ ဘယ္ လိုအက်ိဳးထူးရွိမွာလည္းဆိုၿပီးမိတ္ေဆြ ျဖစ္သူကစပ္စုလာပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က လည္းကင္ဆာေရာဂါဆို တာစသိတာ နဲ႔ေရာဂါအဆင့္လြန္ၿပီး ကုသလို႔မရဘဲ ေသၾကတာျဖစ္လို႔ က်န္းမာေရး ေဆးစစ္လို႔ေကာဘာအေၾကာင္းထူးမွာလည္း ဆိုၿပီး မိမိတို႔အေတြ႕အႀကံဳအရထင္ရာ ျမင္ရာေျပာေနၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါ ဆိုတာ မေတာ္တဆထိခိုက္ဒဏ္ရာရသလို ကူးစက္ေရာဂါေတြလို ႐ုတ္ျခည္းျဖစ္ေပၚလာတဲ့ေရာဂါမဟုတ္ပါဘူး။ ကင္ဆာေရာဂါဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ တယ္ဆိုၿပီး သီးသန္႔အေၾကာင္းရင္းကို မသိၾကေပမဲ့ ဘယ္လိုအေၾကာင္းအျခင္းရာေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္မႈရွိတယ္။
ဘယ္လိုအေျခအေနေတြဟာကင္ဆာ ျဖစ္လာႏိုင္ေျခရွိတယ္ဆိုတာထိုက္သင့္ သေလာက္ေတာ့ သိထားၾကပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းတိုင္းလိုလိုမွာ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္တာမို႔ ကင္ဆာအမ်ိဳး အစားေပါင္းလည္းမ်ားစြာရွိၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကင္ဆာဟာ မ်ိဳး႐ိုးလိုက္တတ္သလို တခ်ိဳ႕ၾကေတာ့ လည္းေနထိုင္စားေသာက္မႈစ႐ိုက္ေတြက ကင္ဆာျဖစ္ေစဖို႔တြန္းပို႔တတ္ပါတယ္။ ရင္သားကင္ဆာ (၅.၁၀%)မွာ ကင္ဆာမ်ိဳး႐ိုးလိုက္တတ္သလိုေဆးလိပ္စီးကရက္ေသာက္သူေတြဟာ အဆုတ္ ကင္ဆာအျဖစ္ပိုမ်ားပါတယ္။ အရက္အေသာက္မ်ားၿပီး အသည္းေရာင္အသားဝါဘီပိုး၊ စီပိုးရွိသူေတြကေတာ့ အသည္းကင္ဆာအျဖစ္မ်ားၿပီး  H.Pylori ပိုးေၾကာင့္ အစာအိမ္အတြင္း အေျမႇးပါးေရာင္ရမ္းတဲ့ေရာဂါရွိ သူေတြကေတာ့ အစာအိမ္ကင္ဆာေရာဂါ ပိုျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ က်န္းမာေရးေဆးစစ္လို႔ ဒီလိုအက်င့္စ႐ိုက္
ေတြ ေရာဂါေတြရွိေနရင္ေတာ့ ပိုဂ႐ုစိုက္ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး ဒီေရာဂါေတြကို ႀကိဳတင္ကုသေပ်ာက္ကင္းေစပါကကင္ဆာေရာဂါကို ကာကြယ္ၿပီးသား ျဖစ္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ အူမႀကီးကင္ ဆာဟာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္အစား နည္းၿပီး အသားစားမ်ားတဲ့သူေတြမွာ ျဖစ္တာမ်ားသလို familial adenoma tous polyposis အသားပိုလံုးေရာဂါေတြ GUlcerative colitis အူမႀကီးအနာျဖစ္ၿပီး ေရာင္ရမ္းတဲ့ ေရာဂါေတြမွာ အခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႔ အမွ်ကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈဟာလည္း ပို ႀကီးမားလာတတ္ ပါတယ္။ ဒီေရာဂါ ေတြကိုလည္းသတိပိုထားၿပီးေစာင့္ၾကည့္ ပါကကင္ဆာေရာဂါကိုေစာစီးစြာႏုစဥ္ မွာသိရွိ ကုသေပ်ာက္ကင္းေစသလို ကင္ဆာမ ျဖစ္မီထိထိေရာက္ေရာက္ ကုသေပးပါက ကင္ဆာေရာဂါကာ ကြယ္ၿပီးသားျဖစ္သြားတာပါပဲ။ အမ်ိဳးသမီးေတြေရာ အျဖစ္မ်ား တဲ့ ရင္သားကင္ဆာ၊ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာေတြကေတာ့ က်န္းမာေရးေဆးစစ္ရာမွာ အလြယ္တကူလည္း စမ္းသပ္ရွာေဖြေတြ႕ရွိႏိုင္ သလိုကင္ဆာ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ့အေျခအေနေတြကိုလည္း စစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ႏိုင္တာမို႔ ဒီကင္ဆာေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ရာမွာ၊ ေပ်ာက္ကင္း ေအာင္ကုသရာမွာ အထူးပဲအက်ိဳးမ်ားလွပါတယ္။ရင္ သားဟာရင္ဘတ္ရဲ႕အေရျပားေအာက္မွာတည္ရွိေနတဲ့ ခႏၶာအစိတ္အပိုင္း ျဖစ္ၿပီး ထင္သာျမင္သာရွိကာ အလြယ္တကူစမ္းသပ္စစ္ ေဆးႏိုင္တာမို႔ အႀကိတ္အဖုရင္သားမွာ ရွိေနပါက ေစာစီးစြာသိရွိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကာယကံရွင္အေနနဲ႔ လစဥ္ရာသီေပၚ ၿပီး(၁)ပတ္အတြင္းမွာစနစ္တက်ကိုယ့္
ဖာသာကိုယ္ ရင္သားနဲ႔ ခ်ိဳင္းေတြကို
စမ္းၾကည့္ဖို႔ေတာ့လိုအပ္ပါတယ္။(၉၀-၉၅%)ေသာ ရင္သားအႀကိတ္
ေတြဟာကင္ဆာ မဟုတ္ၾကေပမဲ့
(၅.၁၀%)ဟာ ကင္ဆာျဖစ္ေနတယ္
ဆိုတာကိုေတာ့ တတ္သိကြ်မ္းက်င္တဲ့
သမားေတာ္ေတြနဲ႔ျပသ စစ္ေဆးဖို႔
ေတာ့လိုအပ္လွပါတယ္။ သမားေတာ္
ေတြကလည္းမေသခ်ာပါက ရင္သား
ကို အသံလိႈင္း Ultrasound ျဖင့္ စစ္
ေဆးျခင္း၊ ဓာတ္မွန္႐ိုက္စစ္ ေဆးျခင္း
Mammogram မ်ားျပဳလုပ္ၿပီး ကင္
ဆာျဖစ္ႏိုင္၊ မျဖစ္ႏိုင္ကိုဆံုး ျဖတ္ရပါ
တယ္။ ေနာက္ဆံုးလိုအပ္ပါကအသား
စကို ထုတ္ယူစစ္ေဆးျခင္း Biopsy
လုပ္ျခင္းျဖင့္တိက်တဲ့အေျဖကို ရၿပီး
မွန္ကန္တဲ့ၿပီး ျပည့္စံုတဲ့ ကုသျခင္းျဖင့္
ေရာဂါကိုကာကြယ္တားဆီးျခင္းေပ်ာက္
ကင္းေစျခင္းမ်ားျဖင့္ကာယကံရွင္အား
ေရာဂါကင္းေဝးၿပီးအသက္ရွည္ေစရန္
အက်ိဳးျပဳမွာျဖစ္ပါတယ္။
က်န္းမာေရးေဆးစစ္ေဆးတဲ့
အက်ိဳးေက်းဇူးကို မသိနားမလည္
မတတ္ႏိုင္ဘဲ အဝိဇၨာ၊ မိစၦာဒိ႒ိဖံုးလႊမ္း
ေနတဲ့သူေတြကေတာ့ ရမ္းကု ဝိဇၨာ ငါ
ဆရာလုပ္သူကလုပ္၊ နားမလည္သူက
အႀကံျပဳလို႔ တတ္ေရာင္ကားေတြနဲ႔
ကုသႀကၿပီးေနာင္ေရာဂါ အဆင့္ရင့္ၿပီး
ကုသလို႔မရႏိုင္ေတာ့တဲ့အေျခေရာက္မွ
လာျပသၾကတာေတြအေတာ္ေလးမ်ား
ေနၾကပါတယ္။ ကုသလို႔မေပ်ာက္
ကင္းႏိုင္တဲ့အေျခေရာက္မွလာျပေတာ့
ခံစားရမႈသက္သာ႐ံု၊ ပိုအသက္ရွည္႐ံု
ေလာက္သာကုသေပးရၿပီးလူနာဒုကၡ
ေရာက္တာျမင္ေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါဆိုတာကုသလို႔မရပါဘူး။ေသတာ
ခ်ည္းပဲ၊ေဆးစစ္လို႔ေကာဘာအေၾကာင္း
ထူးမွာလည္းလို႔ မွားယြင္းစြာယူဆၾက
သူေတြမ်ားလို႔ ယခုလိုက်န္းမာစစ္
ေဆးသက္ရွည္ေရးဆိုၿပီးေဆြးေႏြးရျခင္း
ျဖစ္ပါတယ္။
အျခားေတြ႕ႀကံဳရမ်ားတဲ့ ကင္
ဆာအမ်ိဳးအစားကေတာ့ သားအိမ္
ေခါင္းကင္ဆာပဲျဖစ္ပါတယ္။ သား
အိမ္ေခါင္းဟာလည္း လက္နဲ႔အလြယ္
တကူစမ္းသပ္ႏိုင္ၿပီး မ်က္စိနဲ႔တိုက္
႐ိုက္ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးႏိုင္တဲ့ခႏၶာအစိတ္
အပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။Colposcopy
ေခၚတဲ့ မွန္ဘီလူးျဖင့္ စစ္ေဆးပါက
သားအိမ္ဝမွာ ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလြဲေနမႈ
ေတြကို အေသးစိတ္ၾကည့္႐ႈႏိုင္ၿပီး
ကင္ဆာျဖစ္တတ္တဲ့ အေမွးပါးကပဋိ
ဇီဝဆဲလ္ေတြကို ျခစ္ထုတ္စစ္ေဆးၿပီး
ဘာေရာဂါျဖစ္ေနသလဲ၊ ကင္ဆာျဖစ္
ႏိုင္ေျခရွိသလား၊ ကင္ဆာျဖစ္ေနပါ
ကလည္း ဘယ္အဆင့္အထိျဖစ္ေနၿပီ
လဲဆိုတာေတြကိုသိရွိၿပီး လိုအပ္သလို
ကုသေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္ပါတယ္။
ဒီကင္ဆာေရာဂါကေတာ့ သားသမီး
မ်ားၿပီး အသက္ရသူေတြမွာအျဖစ္
မ်ားၿပီး ေသြးဆံုးၿပီးမွေသြးျပန္ေပၚတဲ့
လကၡဏာျပတတ္သလို တခ်ိဳ႕မွာေတာ့
ကာမဆက္ဆံတဲ့အခါမွာ နာက်င္မႈ၊
ေသြးဆင္းမႈေတြျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။
ဒီလကၡဏာေတြမေပၚမီ ႀကိဳတင္စစ္
ေဆးကုသေပးရင္ေတာ့ ေရာဂါကို
ကာကြယ္ႏိုင္သလို ကင္ဆာျဖစ္ခဲ့ရင္
လည္း ေစာစီးစြာ ကုသႏိုင္လို႔ေရာဂါ
ေပ်ာက္ကင္းၿပီး သက္တမ္းေစ့ေနႏိုင္
မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရင္သားကင္ဆာမွာ
တိက်တဲ့ကာ ကြယ္ေဆးမရွိေပမဲ့
ဒီသားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ(၇၀-၈၀%)
ခန္႔မွာ
HPV Human Papilloma
Virus
ပိုးဝင္ၿပီး ႏွစ္အေတာ္ၾကာမွ
ျဖစ္တတ္လို႔ ဒီပိုးကိုကာကြယ္တဲ့ ေဆး
ထိုးေပးပါက ထိုက္သင့္သေလာက္
ဒီေရာဂါကိုကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
ဒီကာကြယ္ေဆးက ေဈးႀကီးၿပီး
အနည္းဆံုး(၃)ႀကိမ္ေလာက္ထိုးမွ
အက်ိဳးရွိမွာမို႔ ဒီေဆးကို ဘယ္လိုလူ
ေတြမွာထိုးသင့္တယ္။ ထိုးတဲ့အခါမွာ
ဘာေတြသတိထားသင့္တယ္ ဆိုတာ
ကိုေတာ့ သိထားဖို႔ လိုပါတယ္။ အတို
ခ်ဳပ္ေယဘုယ်တင္ျပရရင္ေတာ့
ဒီေဆးကို အသက္ငယ္စဥ္ Sex life
မစမွီ(၁၂)ႏွစ္က(၂၀)ႏွစ္အတြင္း
လူငယ္ေတြ၊ အပ်ိဳႀကီးေတြ၊ အိမ္
ေထာင္ေရးသစၥာရွင္ေတြမွာသံုးသင့္ပါ
တယ္။ အသက္အရြယ္ရလာၿပီး
ကေလးမ်ားသူေတြ၊ Sex Partner
အေပါင္းအသင္းမ်ားသူေတြအတြက္
ေတာ့ ဒီေဆးက အက်ိဳးျပဳေပးမယ့္
ပဋိဇီဝကမၼဓာတ္တံု႔ျပန္မႈ Antibodies ေတြရွိေနၿပီးသားမို႔ သိပ္အက်ိဳး
မထူးလွပါဘူး။ အျခားသိထားဖို႔က
H.P.V ဗိုင္းရပ္စ္ အမ်ိဳးအစားေပါင္း
Genotype ဗီဇ(၁၀ဝ)ေက်ာ္ရွိၿပီး
Genotype (၃၀)ေလာက္ကသာ
ကင္ဆာျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒီ(၃၀)အမ်ိဳး
အစားမွာလည္း မိမိတို႔ႏိုင္ငံ မိမိတို႔
ဌာေနမွာ ဘယ္အမ်ိဳးအစားေတြက
ကင္ဆာျဖစ္ေစတယ္ဆိုတာသိထားၿပီး၊
အဲဒီ Genotype အမ်ိဳးအစားကို
သာတားဆီး ကာကြယ္ေပးတဲ့ Genotype
ပါတဲ့ကာကြယ္ေဆး အမ်ိဳး
အစားေတြကသာတကယ္ထိေရာက္စြာ
တာဆီးကာကြယ္ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါ
တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီကာကြယ္ေဆး
ထိုးေတာ့မယ္ဆိုရင္ မိမိတို႔ အရပ္မွာ
ဘယ္ပိုးေတြေၾကာင့္ သားအိမ္ေခါင္း
ကင္ဆာျဖစ္တာလဲ။ ယခု မိမိမွာ အဲဒီ
ပိုးရွိေနၿပီလား မရွိေသးဘူးလား(တခ်ိဳ႕
ဓာတ္ခြဲခန္းမ်ားတြင္ စမ္းသပ္စစ္ေဆး
ႏိုင္ပါသည္။) မိမိကိုထိုးေပးမည့္ကာ
ကြယ္ေဆးရဲ႕ဗီဇ Genotype နဲ႔ မိမိ
ေနရပ္မွာကင္ဆာျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ ဗိုင္းရပ္
Genotype ေလ်ာ္ညီရဲ႕ လားဆိုတာ
ေတြကိုသက္ဆိုင္ရာ သမားေတြထဲမွာ
ေမးျမန္းစံုစမ္းၿပီးမွသာ ေဆာင္ရြက္
သင့္ပါတယ္။ မိမိမွာရွိေနတဲ့Jh Virus ရဲ႕
Genotype နဲ႔ ကာကြယ္ေဆး Genotype
ရွိေနပါကလည္းတံု႔ျပန္တဲ့ Antibodies
ေတြရွိၿပီးသားမို႔ေငြကုန္ၿပီး
ေဆးရဲ႕အႏၱရာယ္သာပိုမ်ားတတ္ပါတယ္။
အကယ္၍က်န္းမာေရးေဆးစစ္ရာ
မွာ သားအိမ္ေခါင္းရဲ႕ပဋိဇီဝဆဲလ္ေတြ
ကင္ဆာျဖစ္ရန္အစပ်ိဳးတဲ့ CIN Cervical
intraepithelial neoplasia နဲ႔
CISCarcinoma insitu အေျခအေန
ေတြေတြ႕ရွိပါက လိုအပ္တဲ့ကုသမႈျဖင့္
ေရာဂါကိုကာကြယ္ျခင္းေပ်ာက္ကင္းေစ
ႏိုင္မႈေတြကိုအက်ိဳးျပဳႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအျပင္ ခႏၶာကိုယ္ကေန ကင္
ဆာ ေရာဂါအမ်ိဳးအစားေတြအေပၚ
လိုက္ၿပီး Tumor Marker ေခၚတဲ့
ပဋိဇီဝကမၼဓာတ္ေတြကို ထုတ္ေပးလို႔
ဒီဓာတ္ပစၥည္းေတြကိုက်န္းမာစစ္ေဆး
ရာမွာစမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ ေရာဂါ
လကၡဏာနဲ႔ စပ္ဟပ္ၫႇိႏိႈင္းၿပီး ဒီဓာတ္
ပစၥည္းေတြမ်ားေနပါက ဘာေရာဂါ
ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာမွန္းဆၿပီး ပိုမိုထိ
ေရာက္တိက်တဲ့ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈ
ျဖင့္ေရာဂါကိုေစာစီးစြာေတြ႕ရွိကုသေပး
ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္၊အသည္းကင္ဆာမွာ
alpha feto protein colon cancer, CEA (Chorioembryonic antigen,
Ovary Cancer rSm
CA125,
ရင္သားကင္ဆာမွာ
CA15/3 စတာေတြဟာ ေရာဂါရွာ
ေဖြရာမွာ အသံုးဝင္လွသလိုကုသၿပီး
လူနာကို ျပန္ေခၚစစ္ေဆးရာမွာေရာ
ဂါျပန္ၿပီး ျဖစ္ေန၊မေနကိုေဖာ္ထုတ္ရာ
မွာလည္း အသံုးတည့္လွပါတယ္။
ေရာဂါကု သၿပီးလို႔ ဒီဓာတ္ေတြရဲ႕
ပမာဏေလ်ာ့က်ေနေပမဲ့ ေရာဂါျပန္
ျဖစ္တဲ့ Recurrent အေျခအေနမွာ
ေတာ့ ဒီဓာတ္ေတြရဲ႕ ပမာဏဟာ
ျပန္ၿပီးပိုတက္ လာတတ္ပါတယ္။
ဒီေခတ္ေပၚ က်န္းမာေရးစစ္
ေဆးမႈေတြဟာမ်ားစြာအေထာက္
အကူျဖစ္သလို လူနာရဲ႕ ရာဇဝင္နဲ႔
ကိုယ္ေတြ႕စစ္ေဆးမႈဟာလည္း အထူး
အေရးႀကီး၊ အေရးပါလွမႈကို ေနာက္
အပတ္မွာေတာ့ က်န္းမာေရးစစ္ေဆး
ရာမွာ ဘာေတြကိုဘယ္လိုေဆာင္
ရြက္ၾကသလဲဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး
ဆက္လက္ေဆြးေႏြးမည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း
ျဖင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္အပ္ပါသည္။

ပါေမာကၡေဒါက္တာျမသိန္္းဟန္