က်န္းမာစစ္ေဆး သက္ရွည္ေရး က်န္းမာစစ္ေဆးရာ သတိထားပါ

Health Update Journal မွ ကူးယူေဖာ္ျပေပးသည္။ 

 

ၿပီးခဲ့တဲ့အပတ္ေတြက က်န္းမာ ေရး ေဆးစစ္မႈဟာ ေရာဂါေတြကို ဘယ္လိုႀကိဳတင္သိရွိႏိုင္ဖို႔ စနစ္တက် ၿပီးျပည္စံုေအာင္ ေရာဂါမျဖစ္ခင္၊ ျဖစ္စအေျခအေနေတြမွာကုသေပးႏိုုင္ ပါက ကင္ဆာေရာဂါေရာဂါမ်ားပင္ ေပ်ာက္ကင္းၿပီး အသက္ရွည္က်န္း မာႏိုင္ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ ဥစၥာကံေစာင့္၊ အသက္ဥာဏ္ေစာင့္ ဆိုတဲ့ စကားနဲ႔အညီ မိမိက်န္းမာေရး ကို ဥာဏ္ကူၿပီး ေစာင့္ေရွာက္ေပးျခင္း ျဖင့္ က်န္းမာစြာ အသက္ရွည္ေနထိုင္ ႏိုင္ၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမွာလည္း က်န္းမာေရးေဆးစစ္တယ္ဆိုတာ ဘာပါလဲ။ ဘယ္လိုစစ္ေဆးတာပါလဲ။ ဘာေတြကိုစစ္ေဆးတာလည္းဆိုတာ သိထားဖို႔ေတာ့ လိုအပ္ပါတယ္။
ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ က်န္း မာေရး ေဆးစစ္တယ္ဆိုတာ မိမိရဲ႕ လက္ရွိ က်န္းမာေရးအေျခအေနဟာ အေထြေထြအားျဖင့္ ဘယ္လိုရွိေန သလဲ။ မိမိရဲ႕ခံစားေနရမႈနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး ဘာေရာဂါေတြျဖစ္ေနၿပီလဲ၊ ဘာ ေရာဂါေတြေကာ ျဖစ္လာႏိုင္သလဲ ဆိုၿပီး ေရာဂါလကၡဏာေတြ ထင္ရွား ေပၚမလာခင္ စစ္ေဆးစမ္းသပ္မႈေတြ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ေပၚလာလို႔ ေဆး႐ံုေဆးခန္းေတြမွာ သမားေတာ္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြး၊ စမ္းသပ္စစ္ေဆးခံယူတာကေတာ့ ေရာဂါလကၡဏာအရ ဘာေရာဂါေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ ပိုမိုတိက်ခိုင္မာ ေစဖို႔နဲ႔ ေရာဂါရဲ႕လက္ရွိ အေျခအေန အဆင့္ေတြကို သိသာဖို႔ အျခား ေနာက္ဆက္တြဲ ဘာေရာဂါေတြပါ ပူးတြဲျဖစ္ေနသလဲဆိုတာ စစ္ေဆးစမ္း သပ္ၿပီး ကုသမႈခံယူေနတဲ့လူနာတစ္ဦး ကိုေဆး႐ံုမွာ စစ္ေဆးစမ္းသပ္တာျဖစ္ ပါတယ္။
က်န္းမာေရးေဆးစစ္တာက ေတာ့ ေရာဂါရယ္လို႔ သီးသန္႔မခံစားရ ေသးေပမဲ့ ဘာေရာဂါေတြမ်ားျဖစ္ႏိုင္ ေျခပိုမ်ားေနသလဲ။ ေရာဂါေကာစျဖစ္ ေနၿပီလားဆိုတဲ့ ေရာဂါေဝဒနာ မခံစားရမွီ Protective သေဘာ စမ္း သပ္စစ္ေဆးတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမွာ လည္း သမားေတာ္နဲ႔ ဦးစြာတိုင္ပင္ၿပီး အိမ္ရဲ႕ ေနထိုင္ရာအရပ္၊ မိသားစုရာဇ ဝင္၊ မိမိ၏အသက္နဲ႔လိင္၊ယခင္ခံစားခဲ့ ရဖူးတဲ့ေရာဂါ၊ မိမိရဲ႕ေနထိုင္စား ေသာက္မႈ စ႐ိုက္ေတြကို ေဆြးေႏြးၿပီး သမားေတာ္၏ ကိုယ္ေတြ႕မ်က္ျမင္ စစ္ေဆးစမ္းသပ္မႈေတြအေပၚ မူတည္ ၿပီးလိုအပ္တဲ့ စစ္ေဆးမႈေတြလုပ္ ေဆာင္မႈရွိသလို တခ်ိဳ႕ေဆး႐ံုေဆးခန္း ေတြမွာေတာ့ အသက္အရြယ္အလိုက္ ကုန္က်မႈစားရိတ္ခံႏိုင္မႈေတြ အေပၚ မူတည္ၿပီး သာမန္အေထြေထြေဆးစစ္ ေဆးျခင္း၊ အသက္(၄၀)ေအာက္(၄၀) အထက္က်ားမခြဲျခားၿပီး မိမိတို႔စိုးရိမ္ တဲ့၊ သိလိုတဲ့ေရာဂါမ်ားရွိေန၊ ျဖစ္ေနမႈ ကိုသိလိုလို႔ စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္းႏွလံုး၊ အဆုတ္၊ အသည္း၊ ေက်ာက္ကပ္၊ သားဖြားမီးယပ္၊ဆီးလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ ရာေရာဂါေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ပဋိဇီဝ ဓာတု ဓာတ္ေတြရဲ႕အေျခအေန၊ ကင္ဆာေရာဂါေတြမွာ ေသြးအတြင္း ပိုမိုရွိလာၾကတဲ့ Tumour marker ေတြရဲ႕၊ပမာဏေတြကိုစမ္းသပ္စစ္ေဆး ျခင္းစသည္ျဖင့္ Package အလိုက္ တန္ဖိုးနဲ႔စစ္ေဆးမႈေတြကို ေဖာ္ျပၿပီး စစ္ေဆးေပးတာေတြလည္း ရွိၾကပါ တယ္။ Package အလိုက္စစ္ေဆး တာကေတာ့သမားေတာ္နဲ႔ေတြ႕ဆံုေဆြး ေႏြးဖို႔အခ်ိန္မေပးႏိုင္သူေတြမွာအသက္ အရြယ္၊ လိင္အရ တကယ္လိုမလို စဥ္း စားတာ မဟုတ္ဘဲ၊ မိမိကိုယ္ မိမိက်န္း မာေနတယ္၊ဘာမွထူးထူးေထြေထြမျဖစ္ ဘူးလို႔ ယူဆသူေတြအတြက္ အခ်ိန္ ကုန္လူပန္းသက္သာတဲ့ နည္းလမ္းျဖစ္ ပါတယ္။ အားလံုးစစ္ ေဆးၿပီးမွ သက္ ဆိုင္ရာေဆးမွဴး၊ သမားေတာ္ကစစ္ ေဆးမႈ Result ေတြကို ရွင္းျပေဆြး ေႏြးၿပီးဘာေတြ ေရွာင္လို႔ ဘယ္လိုေန ထိုင္စား ေသာက္မႈစ႐ိုက္ေတြေျပာင္း သင့္တယ္။ ဘယ္လိုေဆးဝါးေတြမွီဝဲ သင့္တယ္၊ ဘယ္လိုပါရဂူေတြနဲ႔ထပ္ ဆင့္ ျပသစစ္ေဆးဖို႔လိုတယ္ဆိုၿပီး အႀကံျပဳၾကတဲ့ နည္းလမ္းျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြကိုအသက္အရြယ္၊ လိင္နဲ႔ ဝန္ ေဆာင္မႈေပးႏိုင္တဲ့အေပၚမူတည္ေဆာင္ ရြက္တာမို႔ မိမိအတြက္ မလိုအပ္တဲ့ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြလဲ ပါႏိုင္လို႔ အက်ိဳးအျပည့္အဝေတာ့ ရခ်င္မွရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အခ်ိန္ေပးႏိုင္တယ္၊ အကုန္ အက်လည္း ခံႏိုင္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဦးစြာသမားေတာ္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီး မိမိမွာ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေျခရွိတဲ့ ေရာဂါေတြ အတြက္ ဦးစားေပးၿပီး က်န္းမာေရး ေဆးစစ္မႈကေတာ့ ပိုၿပီးအက်ိဳးမ်ားေစ ႏိုင္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတဲ့ ေရာဂါ ေတြအတြက္ ဦးတည္စစ္ေဆးရေတာ့ တျခား မလိုအပ္တဲ့စစ္ေဆးမႈေတြ မပါေတာ့လို႔ အကုန္အက်လည္းသက္ သာ ေစႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြက ေတာ့ သူ႔မိသားစုေတြမွာ ဘာေရာဂါ ျဖစ္တာမ်ားလို႔ သူလည္းစိုးရိမ္ၿပီး ဒီေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိမရွိ(ဥပမာ ရင္သားကင္ဆာ၊အူမႀကီးကင္ဆာ၊ ႏွလံုးေရာဂါစသည္)ကိုသာ သိလိုၿပီး စစ္ေဆးခ်င္တဲ့သူေတြအတြက္လည္း Customers' choice ကို ဦးစားေပး ေဆာင္ရြက္ေပးၾကရပါတယ္။ Package အလိုက္စစ္ေဆးမႈကေတာ့ Ready made ကိုဝယ္ယူသလိုျဖစ္ၿပီး သမားေတာ္နဲ႔ျပသၿပီး စစ္ေဆးခံယူမႈ ကေတာ့ hTailored made မွာယူသလို ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အသက္(၅၀) ေက်ာ္လာသူေတြက ေတာ့ ႏွစ္စဥ္ သို႔မဟုတ္ တစ္ႏွစ္ျခား တစ္ႀကိမ္ေတာ့ က်န္းမာေရးေဆးစစ္ ေဆးျခင္းျဖင့္ အသက္ကိုÓဏ္ျဖင့္ ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းသင့္လွပါတယ္။ အနည္းဆံုးေတာ့ အေျခခံအက်ဆံုး အေထြေထြက်န္းမာေရး ေဆးစစ္မႈျဖင့္ မိမိမွာေသြးတိုးဆီးခ်ိဳ၊ ႏွလံုးေရာဂါ စျဖစ္ေနတဲ့ လကၡဏာအဆုတ္တီဘီ ေရာဂါ၊ အဆုတ္ကင္ဆာ၊ အူမႀကီး ကင္ဆာစတာေတြကို ေစာစီးစြာ သိရွိ ကုသႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္လွပါတယ္။ သမား ေတာ္ေတြကေတာ့မိမိခံစားရမႈေဝဒနာ ေတြနဲ႔ ေရာဂါရာဇဝင္ေတြကို ေမးျမန္း ၿပီး မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕ စစ္ေဆးကာ လိုအပ္မယ္ယူဆတဲ့စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈ ေတြကိုလူနာရဲ႕ဆႏၵနဲ႔ကိုက္ညႇိၿပီးေဆာင္ ရြက္ခ်က္ေပးၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အေထြေထြက်န္းမာေရး ေဆး စစ္ရာမွာေတာ့ လူနာရဲ႕ စိတ္က်န္းမာ ေရးအေျခအေနကို အကဲခတ္ၿပီး အာ ဟာရျပည့္ဝမႈေသြးအား (haemoglobin) နဲ႔ ေသြးနီဥ၊ ေသြးျဖဴဥ၊ ေသြးမႊားဥေတြရဲ႕ပမာဏ၊ပံုပန္းသဏၭာန္ အေရအတြက္ေတြအျပင္ ESR (Erythrocyte Sedimentation Rate ေတြ သိရွိဖို႔ Blood for complete Picture ကိုလူနာရဲ႕ ေသြးေပါင္ ခ်ိန္၊ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းေတြကို စစ္ေဆးၿပီး ေဆာင္ရြက္ေပးၾကပါတယ္။ တကယ္ ေတာ့ ဦးေခါင္း၊မ်က္လံုး၊နား၊ႏွာေခါင္း၊ အာေခါင္ေတြပါမက်န္ စစ္ေဆးၾကၿပီး လည္ပင္းမွာေတာ့ အႀကိတ္အဖုေတြရွိ မရွိ။ ေသြးျပန္ေၾကာမႀကီးေတြေထာင္ ေနမေန၊ အဆုတ္အတြင္းေလဝင္မႈ ညီ မညီ၊ ရင္သားေတြနဲ႔ ဂ်ိဳင္းေတြမွာ အႀကိတ္ရွိမရွိစတာေတြကို စစ္ေဆးတဲ့ အျပင္ ဝမ္းဗိုက္ေဖာင္းကားမႈအေျခ အေန၊ အသည္း၊ ေဘလံုးေတြႀကီးေန မေန၊ အျခားအလံုးအဖုေတြရွိ မရွိ၊ အရည္ေတြစုေန မေန စတာေတြကို အၾကမ္းဖ်င္းစစ္ေဆးမွတ္တမ္းတင္ ထားရပါတယ္။ ယခုေခတ္မွာေတာ့ ေသြးခ်ိဳလြန္ကဲတဲ့ ဆီးခ်ိဳေရာဂါေတြ ကလည္း အျဖစ္မ်ားေတာ့ ေသြးရဲ႕ အခ်ိဳဓာတ္ Blood Sugar level ကို လည္းစစ္ေဆးၾကရပါတယ္။ ဆီးနဲ႔ဝမ္း ေတြမွာလည္း ဓာတ္ေျပာင္းလဲမႈရွိေန မေန သိဖို႔ အနည္းဆံုးေတာ့ Routine Exam လုပ္ၾကၿပီး လိုအပ္ပါက ဆီးမွပိုးေမြးျမဴတဲ့ Urine for culture and Sensitivity Test လုပ္ၾက ရပါတယ္။
ႏွလံုးနဲ႔ အဆုတ္ေတြရဲ႕ အေျခ အေနကို အၾကမ္းဖ်င္းသိရွိႏိုင္ဖို႔ ရင္ ဘတ္ဓာတ္မွန္႐ိုက္စစ္ေဆးျခင္း၊ ECG ႐ိုက္စစ္ေဆးျခင္းေတြကိုလည္း အေျခခံစစ္ေဆးမႈေတြမွာလုပ္ေပးေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ အလုပ္အကိုင္လုပ္ငန္း ခြင္ဝင္မည့္သူေတြမွာေတာ့ ကူးစက္ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့အသားဝါအသည္းေရာင္ ေရာဂါဘီပိုးနဲ႔စီပိုးနဲ႔ခုခံအားက်ဆင္းတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါပိုး HIV ပိုးေတြရွိ မရွိကို လည္းစစ္ေဆးေပးၾကရပါတယ္။ ဒါ ေတြကိုေတာ့ ဓာတ္ခြဲခန္းေတြမွာ အလြယ္တကူ စစ္ေဆးႏိုင္ၾကပါတယ္။ စစ္ေဆးတဲ့စက္ေတြ ေကာင္းမြန္ဖို႔ သံုးတဲ့ Reagent ေတြလတ္ဆတ္ဖို႔ ကြ်မ္းက်င္ ေစတနာထားတဲ့ ဝန္ထမ္း ေတြရွိဖို႔ကေတာ့ အထူးလိုအပ္ပါ တယ္။ ဒါမွတိက်မွန္ကန္တဲ့ Result ေတြရရွိၿပီး သမားေတာ္ေတြကလည္း သင့္ေလ်ာ္တဲ့ အႀကံÓဏ္ေကာင္းမ်ား ေပးႏိုင္ သလိုစနစ္တက်နည္းမွန္လမ္း မွန္ကုသႏိုင္ၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။
ဝမ္းဗိုက္အတြင္းမွာ အသည္း ေရာင္မႈ၊သည္းေျခအိတ္ေက်ာက္တည္ မႈစတဲ့ ေရာဂါေတြကိုေတာ့ အသံလိႈင္း Ultrasound(US) ျဖင့္စစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါတယ္။ သားဖြားမီးယပ္ ဆိုင္ရာသားအိမ္၊ သားဥအိမ္အလံုး အဖုေတြ၊ အရည္အိတ္ေတြမွာလည္း US စစ္ေဆးမႈဟာ အသံုးဝင္လွသလို ေက်ာက္ကပ္ေက်ာက္တည္ျခင္း၊ေက်ာက္ ကပ္ပြ ျခငံ္း Hydronephrosis ေတြမွာ လည္း US စစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါ တယ္။ တကယ္ေတာ့ လူရဲ႕အေျခ အေနလို အပ္ခ်က္ေတြအရ Computerized Tomography (CT)
MRI, PET Scan စတာေတြအျပင္ ပံုရိပ္ေဖာ္နည္းလမ္းမ်ားစြာနဲ႔ Tumour Marker စတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါ ေတြမွာ ေသြးအတြင္းပိုမိုေတြ႕ရွိရတဲ့ ပဋိဇီဝဓာတ္ေတြကိုရွာေဖြမႈ၊ေရာဂါအရ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ေတြရဲ႕ DNA, RNA စတဲ့ ဗီဇဆိုင္ရာ စစ္ေဆးမႈ၊ ေဟာ္မုန္းဓာတ္ မ်ိဳးစံုရဲ႕ ပမာဏကို ေသြးအတြင္း၊ ဆီး အတြင္း စစ္ေဆးမႈစတဲ့ စစ္ေဆးမႈ ေပါင္းရာ နဲ႔ခ်ီရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ လိုစစ္ေဆးမႈဟာ လူနာအတြက္ျပဳစု ကုသရာမွာ အသက္ရွင္သန္ႏိုင္မႈကို ခန္႔မွန္းရာမွာ အသံုးဝင္မႈရွိ မရွိကို သမားေတာ္ေတြက သံုးသပ္ၿပီး လူနာ နဲ႔ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ကာ တကယ္အသံုး ဝင္မည့္ စစ္ေဆးစမ္းသပ္မႈေတြကိုပဲ ေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုအပ္လွပါတယ္။ ဒီလို က်န္းမာေရး ေဆးစစ္ေဆးမႈျဖင့္ စာ႐ႈ သူမိတ္ေဆြမ်ား မိမိတို႔၏ က်န္းမာ ေရးကို ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္ၾကကာ က်န္း မာၿပီးသက္ရွည္ႏိုင္ၾကပါေစလို႔ ဆုေတာင္း၊ေမတၲာပို႔သအပ္ပါသည္။
ပါေမာကၡေဒါက္တာျမသိန္းဟန္